Сите лица на ЕЛОН МАСК – човекот кој сака да го покори светот

Еден од најбогатите луѓе на планетата, Илон Маск сопственик на една од најпопуларните компании за автомобили. Воедно предводи компанија за вселенска авијација која се подготвува да го освои Марс. Од неодамна сопственик на највлијателната социјална мрежа. Несомнено еден од најинтересните луѓе на светот, а мислењата за него често се поделени. Дали е тој гениј и визионер или премногу самоуверен незрел милијардер чие огромно богатство му овозможува да реализира уште полуди и потенцијално погрешни и штетни идеи?

Преземајќи го Твитер за 44 милијарди, тој стана алфа и омега на највлијателната социјална мрежа и се позиционираше во улога на „заштитник“ на слободата на говорот. Со електричниот автомобил, Tesla Model Y ја освои Европа во септември – станувајќи не само најпродаваниот модел на електричен автомобил, туку и најпродаваниот модел на кој било автомобил.

Ракетата Falcon 9, работната сила на вселенската компанија на Маск, SpaceX, успешно го изврши својот 48-ми лет во орбитата во октомври, што е рекорд по бројот на летови на кое било вселенско летало во една календарска година во историјата.

Сателитскиот комуникациски систем Starlink, кој го разви компанијата SpaceX, игра клучна улога во обезбедувањето непречена координација на украинската војска во одбраната од руската инвазија.

Ако на крајот на минатата година многумина беа згрозени од фактот што Маск беше прогласен за личност на 2021 година во магазинот Тајм, сега нема сомнеж дека тој ја заслужи титулата. Не само што е најбогат на листата на Форбс со имот од приближно 200 милијарди евра, туку со својата деловна империја стана и еден од највлијателните.

Човек кој често се однесува како кловн и кој ги носи деловни одлуки импулсивно, со своето богатство, влијание и контрола врз протокот на информации може да влијае на исходот од војните и изборите и движењето на финансиските пазари.

Купувањето на Твитер во умот на Маск беше алтруистички чин во корист на човештвото. Како што нагласува, не се работи за пари, туку за одбрана на платформата како доверлив глобален „градски пазар“ за размена на идеи. Тој посочи дека се грижи оти дебатата на социјалните мрежи ќе биде поделена по политички линии и дека ќе ни остане само изборот на кој балон на истомисленици да се приклучиме.

Конзервативните корисници очекуваат Маск, самопрогласен „апсолутист за слободата на говорот“, да им дозволи на Доналд Трамп и другите снабдувачи на дезинформации, на кои Твитер им забрани да ја користат платформата под неговото претходно раководство, повторно да твитаат. „Птицата е ослободена“, напиша Маск на Твитер по преземањето.

Неговото преземање на Твитер веднаш се одрази во зголемениот број на говор на омраза на платформата бидејќи корисниците сакаа да ја испробаат наводната новопронајдена „слобода“. Во исто време, брзо стана јасно дека визијата на Маск ќе наиде на различни ограничувања во различни делови на светот. „Во Европа птицата ќе лета според нашите правила“, напиша на Твитер европскиот комесар за внатрешен пазар, Тиери Бретон. Дури и Маск во порака до огласувачите изјави дека Твитер не може да биде место каде што може да се каже било што без последици и дека, се разбира, ќе ги почитува државните закони.

Фактот дека вториот и третиот најголем акционер на Твитер за време на преземањето на Маск станаа фондации од Саудиска Арабија и Катар, земји кои не се познати по бастиони на демократијата и слободата, исто така предизвикува оправдани сомнежи за изводливоста на визијата на Маск за апсолутна слобода на говор.

Илон Маск пораснал во Јужна Африка. Како што можеме да дознаеме од неговата биографија, тој бил необично и резервирано дете, поради што неговите врсници постојано го провоцирале и малтретирале, а неговиот однос со татко му бил сè само не идеален, иако тој не сака да зборува за детали. На 12-годишна возраст ја напишал компјутерската игра Blaster, во која Земјата треба да се одбрани од напад на вонземјани. Овој мотив го следи цел живот. Како што дознаваме во биографијата, неговата примарна цел уште од младоста е грижата за судбината на човештвото во вселената.

И денес неговата животна цел е колонизација на Марс и овозможување иднина на човештвото, а со тоа и можност за преживување дури и во случај на уништување на Земјата. Штом на младиот Илон му се укажа можност, тој го искористи канадското државјанство на мајка му и засекогаш ја напушти Јужна Африка пред да наполни 18 години, а со тоа избегна и задолжителна воена служба според системот на апартхејдот.

По неколку години живеење и студирање во Канада, каде најпрвин престојувал кај своите роднини и се издржувал работејќи чудни работи, прво се преселил на Универзитетот во Пенсилванија, каде што ги завршил студиите по физика и економија, а потоа заминал на свето место на информатичката технологија – до Силиконската долина во Калифорнија.

Таму, заедно со неговиот брат Кимбал во 1995 година ја основа компанијата Zip2, која требаше да воспостави онлајн жолти страници, список на продавници и барови во комбинација со мапи. Четири години подоцна, ИТ компанијата Compaq ја купи компанијата Zip2 за 307 милиони долари, а Маск ги заработи првите 22 милиони долари.

Голем дел од парите ги вложил во новата компанија X.com, која го развивала интернет банкарството, а на крајот станал дел од компанијата за интернет трансакции PayPal, која потоа ја купила онлајн продавницата eBay во 2002 година за 1,5 милијарди долари. Во џебот на Маск паднале приближно 180 милиони долари.

Истата година ја основал компанијата SpaceExploration Technologies, денес позната како SpaceX. Како главен инвеститор во 2004 година се приклучи на компанијата Тесла Моторс, која денес го претставува лавовскиот дел од богатството на Маск. Основачите на Tesla Motors, Мартин Еберхард и Марк Тарпенинг повеќе не се дел од компанијата.

Маск ја изгради својата деловна империја постепено и неколку пати беше на работ на банкрот, а за успех секогаш беше подготвен да го потроши секој цент од своите пари.

Денес е најголемиот акционер на највредниот производител на автомобили во светот – компанијата Тесла. Успеа да изгради производител на автомобили од ништо што е во конкуренција на најголемите и ги принудува да го копираат.

Тој е и најголемиот акционер на компанијата SpaceX, која направи револуција во вселенските летови и има потенцијал да го надмине. Покрај најновата аквизиција – Твитер – Маск ги поседува и компанијата TheBoringCompany која се занимава со копање тунели и според неговите најави ќе донесе револуција во автомобилскиот сообраќај и компанијата Neuralink која развива интерфејс за поврзување на човечкиот мозок со компјутери.

Маск често го споредуваат со починатиот основач на компанијата Apple, Стив Џобс, а уште попредизвикувачка е споредбата со стрип-ликот на техно-бизнисменот Тони Старк, кој го спасува светот како суперхерој Ајронмен.  А Маск доби улога од неколку секунди во филмот „Ironman 2“.

Маск зад себе има многу тешки испити. „Колку се потешки, толку подобро му оди“, го опиша еден од првите инвеститори на Тесла, Антонио Грацијас, потсетувајќи се на времето кога Маск беше на работ на банкрот во 2008 година. „Кој во живо видел низ што поминал, после тоа уште повеќе го почитувал. Навистина никогаш не сум видел некој што би можел да поднесе толку многу“.

Решавањето на кризни ситуации дури го привлекува Маск. Кога група млади фудбалери биле заробени во Тајланд пред неколку години, тој им наредил на своите инженери да изградат специјални подморници/капсули кои би можеле да ги пренесат на безбедно. На крајот, децата беа спасени на поинаков начин, а Маск го нарече еден од спасувачите, кој го опишал неговиот уред како непрактичен, „педо тип“.

 

 

Неодамна, Маск интервенира во се повеќе клучни глобални кризни жаришта, а магазинот Њујорк Тајмс го нарече „геополитички агент на хаосот“. По рускиот напад на Украина, тој и овозможи на украинската армија да го користи комуникацискиот систем Старлинк. Неодамна размислуваше да престане да го финансира, но потоа се предомисли. Тој, исто така, се обиде да постигне мировен договор минатиот месец. Со предлогот за прекин на огнот, во кој Русија автоматски го задржува Крим, а референдумите на другите окупирани територии да се повторуваат под меѓународен надзор (тој го објави на Твитер во форма на анкета), тој ги вознемири нападнатите Украинци. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, од друга страна, го нарече „позитивно“ тоа што човек како Илон Маск е посветен на барање мирно решение.

Во интервју за Фајненшл Тајмс, Маск неодамна го претстави и својот предлог за решавање на статусот на Тајван – тој треба да стане посебен административен регион по моделот на Хонг Конг. Кинескиот амбасадор во САД му се заблагодари на Маск на Твитер. „Навистина, мирното обединување и системот „една земја, два системи“ се нашите клучни принципи за решавање на проблемот со Тајван“. И претставникот на Тајван во Вашингтон му рекол на Маск дека „слободата и демократијата не се на продажба“.

Маск е познат по своите натчовечки работни навики, кои ги очекува и од своите вработени. Но, како што вели еден од неговите поранешни соработници во биографијата на Маск: „Сите работевме по 20 часа на ден, Илон работеше 23 часа“.

Сè што прави во светот на бизнисот, го прави со својата голема цел – колонизација на Марс. Да речеме дека технологијата за тунелирање што ја развива во TheBoringCompany еден ден може да се искористи за изградба на подземна инфраструктура на Марс. Со амбициозни цели, тој успеа да привлече и задржи многу од најталентираните инженери. Со пробивот на Илон Маск, Марс изгледа поблиску од кога било во последните неколку децении. SpaceX изгради вселенско летало што ќе ги носи астронаутите таму. Голем дел од лансирањето на ракетата на SpaceX е посветен на воспоставувањето на глобалната сателитска комуникациска мрежа Starlink. Ова на крајот треба да им овозможи да воспостават пристап до побрз широкопојасен интернет насекаде на Земјата, како и да основаат глобален провајдер на мобилна телефонија.

Кога Маск објави на Твитер во 2018 година дека има обезбедени пари за да ги откупи сите акции и да ја отфрли Tesla, тој ја одреди цената што е подготвен да ја плати на 420 долари по акција. Акциите на компанијата пораснаа, но на крајот ништо не излезе од бизнисот. Американската комисија за хартии од вредност (SEC) ги казни Маск и Тесла со по 20 милиони долари и му забрани на Маск да ја води компанијата на три години.

Но, Маск е познат и како забавувач, а склоноста кон лудории се покажа за време на преземањето на Твитер, кога со мијалник во рацете влезе во седиштето на компанијата. Само за да може да твитна: „Нека потоне“. Имено, станува збор за игра на зборови со двојно значење – покрај буквалното значење (Put that sinnk in), има и метафорично значење (Put it in your brain).

Но поради имплементација на идеи кои на прв поглед изгледаат утописки, голем дел од јавноста е подготвена да му прости за многу злодела, грешки и неисполнети ветувања. Мало море од него веќе се акумулирало кога се поставуваат нереални рокови за нови производи и технологии.

Неодамна, Маск објави дека Tesla ќе започне и со производство на хуманоидни роботи, наречени Optimus, кои ќе служат како работна сила во производството.

Според Андреј Печјак, словенечки иноватор и пионер во областа на електричните автомобили, лавината промени што ги донесе компанијата Тесла во мобилноста, како во енергетските така и во производните процеси, е толку моќна што тешко може да се спореди со некој од индустриските револуции во последните 300 години. „Ниту една од претходните индустриски револуции не беше водена од само една компанија, можеби најблиску е масовното производство на автомобили на Форд на почетокот на 20 век. Но, во тоа време немаше глобализација, Форд не градеше гигантски фабрики низ светот“.

Печјак го гледа Илон Маск како личност со исклучително две лица. „Од една страна, како гениј и визионер кој го воспостави патот за електрификација на енергијата и транспортот. Од друга страна, неговата речиси бесконечна моќ и влијание прават да се чувствува како некакво божество, што порано или подоцна доведува до проблеми со личноста“, пишува „Н1“.

Преземено: Фактор.мк